Metoda na sens życia

Każdy człowiek na świecie posiada mniej lub bardziej uświadomiony sens życia. Lub też cierpi z powodu braku sensu swojego życia. Jednak znalezienie w miarę ścisłego określenia, czym właściwie jest ów sens życia napotyka znaczne trudności. Mało kto próbuje odpowiedzieć na pytanie: jaki jest sens określenia „sens życia”? W większości przypadków jako sens życia wymienia się jakieś poszczególne życiowe cele – zdobywanie bogactwa, służenie innym, dążenie do zbawienia, wychowanie dzieci, itp. Nie spotkałem się z zadowalającym wyjaśnieniem znaczenia tego terminu. To trochę tak, jakby na pytanie o to, czym jest liczba, odpowiedzieć – to trzy, osiem, albo dwadzieścia. Ale jakie jest znaczenie słowa „liczba”?

Poniżej spróbuję dokonać określenia znaczenia terminu „sens życia” – na tyle ściśle, żeby można było pokusić się o jego definicję. Ponieważ termin ten jest złożony z dwóch terminów podrzędnych, przeanalizujemy, co znaczy każdy z nich osobno, po czym na bazie tych analiz zrekonstruujemy znaczenie nadrzędne.

Znaczenie słowa „sens”

Termin „sens” jest wieloznaczny. Wydaje się, że jego głównym znaczeniem jest „znaczenie” w sensie semantycznym, czyli coś, co jest oznaczane przez dane słowo, zdanie (lub ich zbiór) albo znak. Pytamy więc, co znaczy znaczyć; co znaczy, że coś coś znaczy.

W ujęciu semantycznym, „znaczenie” to termin ogólny zawierający:

1. znaczenia terminów, czyli pojęć przyporządkowanych danemu słowu lub frazie;
2. znaczenia zdań, czyli korelaty semantyczne wypowiedzi, modele do których odnosi się zdanie. Można je określić jako stany rzeczy albo sytuacje;
3. znaczenia niejawne – sugestie, illokucje, symbole, aluzje, podteksty;
4. role części w funkcjonowaniu jakiejś całości, np. „znaczenie Mickiewicza dla poezji” oznacza „rolę Mickiewicza w powstawaniu i wartości poezji”.

Na podstawie analogii możemy określić termin „znaczenie życia danego człowieka” jako tożsamy z terminem „rola, jaką dany człowiek pełni w rodzinie, grupie, społeczeństwie.”

Sensowność z kolei możemy utożsamiać z wysoką wartością czegoś, ważnością, istotnością danej rzeczy. Zatem wysoka wartość życia – to życie, które można określić jako dobre, szlachetne, szczęśliwe, radosne, ważne, wielkie (np. ktoś dokonał wielkich czynów). Z kolei bezsens życia możemy kojarzyć z takimi określeniami (antywartościami), jak: nieszczęśliwe, złe, podłe, gnuśne, nijakie, smutne, szare, itp.

Wreszcie, słowem „sens” możemy określać cel dążeń lub działań, czyli jakiś pożądany stan rzeczy, który próbujemy osiągnąć. Cel może być realistyczny, fikcyjny, trudny lub łatwy do osiągnięcia, ważny, wielki, itp.

Znaczenie słowa „życie”

Po pierwsze termin ten użyty we frazie “życie na Ziemi” oznacza „zbiór organizmów na planecie Ziemia”. Po drugie, „życie człowieka” można utożsamiać z funkcjonowaniem procesów biologicznych w organizmie ludzkim. W takim znaczeniu słowa tego używamy np. we frazie „uszło z niego życie” lub „ratować życie”.
Jednak najczęściej termin „życie człowieka” używamy w znaczeniu „historia danego człowieka”; los człowieka, jego dzieje, życiorys, przebieg życia, czyli historia zdarzeń i czynności w jego życiu.

Sens życia

zatem można określić następująco:

1. rola życiorysu danego człowieka. Bycie (lub nie) – ważnym czynnikiem w grupie, historii, zjawisku, procesie. Bycie ważnym dla kogoś lub czegoś (w społeczeństwie; bycie przywódcą, genialnym wynalazcą, wybitnym naukowcem, znakomitym lekarzem; osobą dobrą, uczynną; dobrą matką, ojcem, pracownikiem, itp.) Ten aspekt dotyczy teraźniejszości oraz aktualnych cech człowieka i jego relacji ze światem.
2. Wysokie wartościowanie swojej własnej historii życiowej. Pozytywna ocena istotności, ważności własnej biografii w swoich własnych oczach. Ten aspekt sensu życia dotyczy przeszłości. Jest to też element szczęścia w czwartym znaczeniu Tatarkiewicza (por. W. Tatarkiewicz, O szczęściu)
3. Poczucie ważności celów, do których się dąży. Ich istotność, ważna rola, duże znaczenie. Ten aspekt dotyczy przyszłości danego człowieka. Decyduje też o jego motywacji do działania.

Metoda na sens życia

Dysponując powyższymi określeniami sensu życia możemy skonstruować metodę na odzyskiwanie i wzmacnianie sensu życia. W najogólniejszym zarysie składa się ona z następujących etapów:

1. Określ, jaką rolę odgrywasz w społeczeństwie, jakie relacje wiążą cię z innymi ludźmi, grupami społecznymi, społeczeństwami.
2. Opisz, jakie cechy aktualnie posiadasz.
3. Spisz swoją historię życiową.
4. Określ, co jest dla ciebie najważniejsze.
5. Wyznacz swoje cele życiowe.
6. Konsekwentnie realizuj swoje cele.